با گفتن یک نه، خلاص شوید!
بسیاری از افراد به این دلیل دچار آسیب هایی مثل اعتیاد به مواد مخدر و الكل می شوند كه توانایی رفتار قاطع یا قدرت نه گفتن را ندارند. آنها اغلب رفتار انفعالی را بر می گزینند. یعنی برای اینكه حمایت و دوستی خود را از دست ندهند، در مقابل خواست های آنها مقاومت نكرده و دوستی خود را به بهای ناراحتی خود و خانواده خود و یا آسیب دیدن حفظ می كنند. از سوی دیگر بعضی از افراد در این حالت رفتار پرخاشگرانه نشان داده، دوستان و یا اطرافیان خود را می رنجانند و این باعث كناره گیری دوستان و در نتیجه تنها ماندن منجر می شود كه این امر نیز در نوع خود آسیب محسوب می شود.
حتما برای شما هم پیش آمده كه كسی از شما درخواستی كند و شما فقط و فقط به دلیل این كه نمی‌توانید نه بگویید به او پاسخ مثبت بدهید. درست است كه شما جوان هستید و توانمند، اما گاهی در « نه گفتن » ناتوان عمل می كنید. خوب تقصیری هم ندارید. نه گفتن هم مثل هر كار دیگر، راه و روش خاص خود را دارد.
« نه » قدرتمندترین و یكی از ضروری‌ترین كلمات در زبان امروز است كه البته پتانسیل تخریبی بالایی هم دارد و برای بسیاری از مردم سخت‌ترین كلمه است. چرا كه ما از نتیجه نه گفتن و از دست دادن ارتباط خود در هراسیم، پس دوست نداریم كه نه بگوییم. نه گفتن مبارزه‌ای است بین علایق شخصی ما و تمایل به ادامه ارتباطاتمان.
براساس گفته های فوق آموزش مهارت نه گفتن بسیار ضروری می نماید. رفتاری جرات مندانه داشته باشند تا هم خود آسیب نبینند و هم دوستان خود را حفظ كنند .
آیا ما می‌توانیم نه بگوییم و هنوز ارتباطاتمان سر جای خود باشد؟
پژوهش ها نشان داده است برای پیشگیری از آسیب های اجتماعی ، ایجاد رفتار قاطعانه از اهمیت خاصی برخوردار است. به نظر می رسد خیلی از افراد قاطعیت را با رفتارهای پرخاشگرانه و تند اشتباه می گیرند، قاطعیت به معنای پرخاشگری، عصبانیت و حمله کردن به طرف مقابل نیست،
قاطعیت به معنای ایستادن روی خواسته های خود، نشان دادن مخالفت و عدم موافقت با پدیده ای و ماندن روی نیازهای خود بصورت واضح و مشخص است. پس با اذعان به این مهم، می توان گفت: ما می‌توانیم نه بگوییم بدون اینكه احساس گناه كنیم یا این که نه گفتن ما باعث ایجاد دعوا و مشاجره شود. اما مشکل اینجاست که
اكثر ما یاد نگرفته‌ایم كه « نه » را به صورت مثبت و موثر استفاده كنیم پس ترجیح می‌دهیم با بله گفتن در تله بیفتیم. همه ما در مواجهه با درخواست‌های دیگران یا با بی‌میلی بله می‌گوییم یا جواب را آماده می‌كنیم و درخواست كننده را با پاسخی تدافعی مورد حمله قرار می‌دهیم، به طوری كه باعث خشم و عصبانیت می شود یا تلاش می‌كنیم تا از پاسخ دادن طفره برویم به امید این كه قضیه تمام شود.
در واقع وفق دادن، حمله كردن و اجتناب ورزیدن 3 تله‌ای است كه اكثر ما در آن گرفتار می‌شویم.
وقتی درخواستی را از كسی شنیدید كه تمایل به دادن پاسخ مثبت ندارید، ابتدا فكر كنید كه از چه چیزی می‌خواهید حمایت كنید، سپس «نه» خود را با احترام و ارزشمدارانه بیان كنید و در نهایت یك راه‌حل جایگزین پیشنهاد دهید
بدون مهارت در " نه " گفتن، شما با كوهی از درخواست‌ها و تكالیف روبه‌رو خواهید بود و مرتبا سرتان شلوغ است و كیفیت كارتان افت می‌كند و همواره مشغول انجام كارهایی هستید كه از آنها لذتی نمی‌برید.با " نه " گفتن ممكن است احساس كنید كه دیگران ناراحت می‌شوند ( البته ممكن است این‌طور شود )، اما شما این پیغام را به آنها می‌دهید كه وقت شما هم ارزشمند است، شما هم وظایف و اولویت‌های كاری دارید و در عین حال برای فرد درخواست كننده احترام قائل هستید، چرا كه نمی‌خواهید مسوولیتی را بپذیرید، اما آن كار را نادرست انجام دهید.
اما آیا باید به هر درخواستی پاسخ منفی داد؟ البته كه نه. گاهی لازم است به درخواست‌ها پاسخ مثبت بدهیم، اما شما باید بدانید كه واقعا قادر به انجام چه كاری هستید و علاقه دارید چه كنید. شما باید این احساس را درخود ایجاد كنید كه اگر مایل به انجام كاری نیستید این توانایی را دارید كه نه بگویید و خود را گرفتار آن نكنید. البته برای بسیاری از افراد، این كار ساده نیست.
راه‌هایی برای نه گفتن وجود دارد كه هم مثبت است و هم سازنده و هم چنین می‌تواند روابط شما را بهبود دهد.
نه گفتن 3 مرحله دارد و فقط نیازمند قدری تمرین است
1 - در مرحله اول شما باید نه گفتن را با بله آغاز كنید. این بخش، فكر كردن در مورد دلیل شما برای نه گفتن است. اگر شما « نه » خود را با ارزش بیان كنید یا با « نه گفتن » بخواهید جنبه‌ای از زندگی خود را حفظ كنید، درخواست كننده احساس نخواهد كرد كه « نه » شما عكس‌العملی در برابر اوست.
احتمالا برای شما هم اتفاق افتاده كه درگذشته به خاطر قرضی كه به دوستتان داده بودید، ارتباطتان كمتر شده است، به این خاطر كه او تمایلی به برگرداندن پول شما نداشته است. پس برای ادامه دوستی‌های دیگرتان تصمیم می‌گیرید كه همواره به این درخواست پاسخ منفی بدهید. بیان این دلیل در هنگام نه گفتن، اعتماد به نفس و جرات نه گفتن را در شما ایجاد می‌كند و نشان می‌دهد كه شما هنوز در مورد ادامه دوستی با شخص مورد نظر مصر هستید.
2 - قسمت دوم، « نه » مثبت است. در این مورد شما ممكن است بگویید « متاسفم، ولی من با خود قرار گذاشته‌ام كه هرگز پولی به دوستم قرض ندهم، چون برای دوستی ارزش قائلم و نمی‌خواهم به خاطر قدری پول آن را از دست بدهم. »
در این مثال شما « نه » را در مورد خود استفاده كرده‌اید نه در مورد دوستتان. سیاست شما این است كه پول قرض ندهید. شما امید دارید كه دوستتان برای این نظر شما احترام قائل شود.
پاسخ شما نكته مهم دیگری را هم در بردارد: احترام. این پاسخ، احترام به دوستتان است، به عنوان كسی كه شما تمایل دارید ارتباطتان را با او حفظ كنید.
3 - قسمت سوم، پیشنهاد است؛ ارائه پیشنهاد برای چگونگی انجام شدن درخواست طرف مقابل به رغم پاسخ منفی شماست. مثلا در مثال قرض دادن پول، اگرچه پاسخ شما منفی است، اما برای حفظ دوستی، شما ممكن است پاسختان را این‌گونه كامل كنید: «متاسفم من تصمیم گرفته‌ام هرگز پولی به دوستم قرض ندهم چون برای دوستی ارزش قائلم و نمی‌خواهم به خاطر قدری پول آن را از دست بدهم. اما امروز ناهار مهمان منی! چطوره؟»
دعوت از یك دوست برای ناهار، یك كار سخاوتمندانه و دوستانه است. دوستتان حتما از این كه دوستی‌اش با شما آنقدر ارزش دارد كه در موردش سخاوت به خرج می‌دهید، خوشحال می‌شود و احساس خوبی به او دست خواهد داد. شما هم احساس می‌كنید كه دوستی، ارزشش را دارد.
پس وقتی درخواستی را از كسی شنیدید كه تمایل به دادن پاسخ مثبت ندارید، ابتدا فكر كنید كه از چه چیزی می‌خواهید حمایت كنید، سپس «نه» خود را با احترام و ارزشمدارانه بیان كنید و در نهایت یك راه‌حل جایگزین پیشنهاد دهید.
فرآوری: نسرین صفری
بخش خانواده ایرانی تبیان
منابع: جام جم آنلاین/سایت کلینیک مددکاری اجتماعی مهر آذر/سایت شهریمیز
